اولتراسونوگرافی در بررسی ترکیب بدن گوسفند

یکی از مزیت های شماره گذاری دامها، امکان بررسی صفات ژنتیکی و تاثیر خوراک های مختلف و مدیریت های خاص بر لاشه دام می باشد. ابزار مدیریتی که بسته به هدف گذاری دامدار، می تواند دامدار را از یک واحد نیمه صنعتی به یک دامپروری فوق صنعتی تبدیل نماید. در زیر با یکی از مورادی که در دامداری های پیشرفته ایران و جهان انجام می پذیرد اشنا می شوید:

ترکیب بدن گوسفند و دام ها به صورت دینامیک و متغیر، در برابر شرایط محیطی تغییر می نماید و عوامل متعددی در تغییر ترکیبات لاشه نشخوارکنندگان نقش دارند.
اولتراسونوگرافی که در لفظ عامیانه به سونوگرافی معروف است، وسیله ای است که به کمک امواج اولتراسوند از بدن موجود زنده تصویربرداری می نماید. تکنولوژی اولتراسونوگرافی برای ارزیابی صفات لاشه نزدیک به 40 سال است که مورد استفاده قرار می گیرد اما در 10 سال گذشته گسترش زیادی یافته است که دلیل عمده آن، توسعه و پیشرفت تکنولوژی و تولید دستگاههای اولتراسونوگرافی real-time و ساخت ترانسدیوسرهای خطی می باشد.

برآورد صحیح از ترکیب لاشه در دام زنده بدون هیچگونه آسیب و زیان به دام، دلیل اصلی استفاده گسترده از سونوگرافی در حیوانات پرواری و داشتی در دنیا است. اولتراسونوگرافی به طور گسترده در برنامه های اصلاح ژنتیکی نیز مورد استفاده قرار گرفته است. 

به صورت عادی، اندازه گیری صفات لاشه با مشکلاتی مواجه است که مهمترین آن عدم توانایی اندازه گیری به طور مستقیم از دام مورد نظر می باشد و بایستی اندازه گیری صفات در فرزندان صورت گیرد، یعنی بایستی فرزندان دام مورد نظر کشتار شده و به اندازه گیری و بررسی صفات فرزندان اقدام نمود تا بتوان به کمک آن در مورد والدین تصمیم گیری کرد. اما این روش بسیار زمانبر و پر هزینه می باشد.

بزرگترین مزیت استفاده از اولتراسونوگرافی، توانایی اندازه گیری صفات در دام زنده در کوتاهترین زمان ممکن و هزینه نه چندان بالای آن در کوتاه مدت می باشد.

البته تکنیکهای دیگری نیز برای برآورد ترکیب بدن به کمک مزارع پرورش دام آمده است. در میان روشهای مورد استفاده در گوسفند برای ارزیابی ترکیبات لاشه، سی تی اسکن  و ام آر آی با دقت بالا می تواند برآوردهای لازم را انجام دهد، اما بهای سنگین این دو تکنولوژی استفاده از آن را در صنعت دامپروری محدود می نماید. بنابراین به نظر می رسد دستگاههای اولتراسونوگرافی فعلی با توجه به ویژگیهایی که دارند به خوبی می توانند در صنعت دامپروری مورد استفاده قرار گیرند، از این وسیله می توان به راحتی در هر دوره ای از زندگی به بررسی میزان و کیفیت گوشت و همچنین میزان چربی در دام زنده پرداخت.
اغلب تحقیقات به کمک اولتراسونوگرافی توانسته اند به خوبی ضخامت عضله و چربی دام زنده را برآورد نمایند اما تا مدتها برآورد مساحت سطح مقطع عضله راسته رضایت بخش نبود. با توسعه و پیشرفت دستگاههای اولتراسونوگرافی و طراحی ترانسدیوسر مخصوص برای گاو این توانایی حاصل شد که تمامی سطح مقطع عضله لانگیسیموس تصویرگیری شود و میزان صحت برآوردها به طور چشمگیری افزایش یابد.

تحقیقات کمتری برای شناسایی لاشه و ترکیبات بدن گوسفند نسبت به گاو وجود دارد اما نتایج موجود در مورد وراثت پذیری و همبستگی ژنتیکی در گوسفند، تقریبا مشابه با گزارشهای موجود در گاو است.